Βάναινα

Τα όρια της περιφέρειας του Βυζικίου σχηματίζουν μια ζώνη πάνω στον άξονα ανατολής-δύσης. Εκεί στο δυτικό άκρο, που αγγίζει τον ποταμό Λάδωνα και (ακόμα) κρύβει στα σπλάχνα του την Αρχαία Θέλπουσα, βρίσκεται το «κεφαλόβρυσο» της Βάναινας, σ' ένα ειδυλλιακό τοπίο,  κυριολεκτικά πνιγμένο στο ανοιξιάτικο πράσινο. Το νερό της πηγής αναβλύζει άφθονο κάτω από έναν τεράστιο πλάτανο και τον παρακείμενο βράχο.

 Ο πλάτανος και ο βράχος της πηγής

Από πάνω, μιά μεγάλη συστάδα από πανύψηλα πλατάνια λες και προστατεύει αυτή την όμορφη γωνιά της γής από επίβουλα μάτια. Έτσι, ξένοιαστο το κεφαλάρι της Βάναινας οδηγεί τα πλούσια νερά του στον τεχνητά διαμορφωμένο μικρό καταρράχτη, απο όπου παίρνουν τον κατήφορο τραβώντας δυτικά για να καταλήξουν στο Λάδωνα.

Η πηγή αυτή έχει ξεδιψάσει ανθρώπους και κοπάδια κι έχει ποτίσει τη γύρω γή, ακόμη και από την εποχή της Θέλπουσας! Ο όγκος του νερού («παροχή») ήταν μάλιστα τόσο μεγάλος ώστε επέτρεπε και τη λειτουργία νερόμυλων! Στην αεροφωτογραφία που ακολουθεί φαίνεται επάνω αριστερά ένας από αυτούς τους νερόμυλους, ενώ το κίτρινο βέλος ...«σημαδεύει» την σκεπασμένη από δένδρα  πηγή:

Είναι ευνόητο ότι το ιδιαίτερα γραφικό εκκλησάκι της Παναγίας, που βρίσκεται ακριβώς πάνω από το κεφαλάρι, κάνει το θέαμα ακόμη πιό επιβλητικό.

Το κεφαλόβρυσο βρισκεται σε απόσταση περίπου 2 χλμ. ανατολικά του Λάδωνα,  σε υψόμετρο 240 μ., δηλαδή 100 μ. ψηλότερα απο το ποτάμι. Η ακριβής θέση του ορίζεται απο τις συντεταγμένες 37.725 και 21.889 και η πρόσβαση σ' αυτό είναι ευκολότερη από τον δρόμο Τουμπίτσι - Σπάθαρη (ΕΠ 50):

Πιέστε στο εικονίδιο

Από τη στροφή της πινακίδας μέχρι το κεφαλάρι, η διαδρομή γίνεται σε βατό χωματόδρομο. (Εναλλακτικά, υπάρχει χωματόδρομος από το Βυζίκι μέχρι τη Βάναινα, ο οποίος διατρέχει όλη τη δυτική πλευρά της περιφέρειας του Χωριού.)

ΑηΓιώργης - Καμάρια

Κρυμμένο χαμηλά, ανάμεσα στο Βρετουμπέϊκο βουνό και στον Κακανδριά, κοντά στα Καμάρια (λίγο πιο δυτικά από τη μέση της λωρίδας που ορίζει το Βυζίκι), βρίσκεται το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου.

Πρακτικά αθέατος από τον «κεντρικό» χωματόδρομο Βυζικίου - Βάναινας, που περνάει κάπου 50 μ. ψηλότερα στην απότομη δασωμένη πλαγιά, πνιγμένος κυριολεκτικά στο πράσινο, στέκεται απόμερα ο ΑηΓιώργης  περιμένοντας υπομονετικά τον επισκέπτη. Μόνο όμως όταν αυτός μπεί στον κόπο να κατέβει μέχρι εκεί, θα του αποκαλύψει τον πέτρινο τρούλο και το καμπαναριό του, που ξεπροβάλλουν ανάμεσα από τα πυκνά φυλλώματα των δέντρων.

Καθώς ο επισκέπτης πλησιάζει, περπατώντας τα τελευταία 100 μ., αρχίζει να ακούει και το κελάρυσμα του νερού: εκτός από τα μεγάλα δέντρα που το περιβάλλουν, το εκκλησάκι έχει για παρέα και το νερό απο τις δύο πηγές της περιοχής, καθώς αυτό κατηφορίζει προς τη Βάναινα και το Λάδωνα, κυλώντας στο ομώνυμο ρέμα. (Το ρέμα του Αγίου Γεωργίου ξεκινάει, στα ανατολικά, από τον ΑηΛιά, και διατρέχει τα 4/5 της «στενόμακρης» περιφέρειας του Βυζικίου, παραμένοντας πάντα μέσα σ' αυτήν). Η ποσότητα του νερού είναι σχετικά μικρή, αλλά αρκετή  για να διατηρήσει την αντίστοιχη πανίδα (π.χ. τα Βυζικιώτικα «σβαρθάκλια»):

Ελληνικός Βαλτοβάτραχος (Pelophylax kurtmuelleri ...vyzikensis) [Greek Marsh Frog]

Η διαδρομή προς τον Αγιώργη, αρχίζει από τη νοτιοδυτική άκρη του Χωριού (πάνω στροφή γεφυριού Σκόνταινας), ακολουθώντας για λίγο το δρόμο Βυζικίου - Βάναινας και αφήνοντας τον στην Καρβουνού, αμέσως μετά τη διχάλα του δρόμου που κατηφορίζει από τα Τρόπαια. Ο δρόμος για το εκκλησάκι είναι ο «χαμηλότερος» (βορειότερος) και τρέχει για λίγο δίπλα στον «κεντρικό», πριν ξεκόψει ανηφορίζοντας. Μία xαμηλή πινακίδα ειδοποιεί για την απαραίτητη τελευταία στροφή-έξοδο (βλ. χάρτη):

Πιέστε στο εικονίδιο

Άκοβα - Ευαγγελισμός - Μηλές

Απρόσιτο από τις τρείς πλευρές, το ύψωμα της Άκοβας δεσπόζει στη γύρω περιοχή. Χτισμένο πάνω σε ερείπια «αταυτοποίητης» ακρόπολης / προϊστορικού οικισμού, στεκόταν εκεί κάποτε το Mattegriffon, το κραταιό κάστρο της μεγάλης σε έκταση Ενετικής Βαρωνίας της Άκοβας. Λόγω της θέσης του και των πολεμικών μέσων που διέθετε, ήταν το σπουδαιότερο αμυντήριο του Πριγκηπάτου του Μορέως. Γι' αυτό άλλωστε έγινε στόχος ...άλλων επιδρομέων, όπως των Τούρκων, που το κατέστρεψαν περισσότερες από μία φορές.

Ο σημερινός επισκέπτης μπορεί να δεί μόνο τμήματα από τους τεράστιους σε πάχος πέτρινους προμαχώνες (κ. ντάπιες), εμφανώς ταλαιπωρημένους και από τα στοιχεία της φύσης. Η πυκνή βλάστηση κρύβει τα υπόλοιπα κτίσματα, μερικά από τα οποία όμως διακρίνονται στις δορυφορικές φωτογραφίες.

Το 1978 ξεκίνησε στο χώρο αυτό και το ομώνυμο φεστιβάλ.

 
Στη νότια πλευρά του κάστρου (40 μ. χαμηλότερα από τις ντάπιες, αλλά 60 μ. ψηλότερα από τα παρακείμενα ρέματα στη βάση του βράχου), βρίσκεται η εκκλησία του Ευαγγελισμού, που είναι η πιό σημαντική από εκείνες εκτός Xωριού.

Η φήμη αυτού του ναού είναι τόσο μεγάλη ώστε να συγκεντρώνει προσκυνητές από όλη τη βόρειοδυτική Γορτυνία κατά τις δύο θρησκευτικές πανηγύρεις του. Επίσης, η γύρω φύση και η θέα προς τη νότια κοιλάδα με το Λιαπόρεμα και τα Λαγκαδινά βουνά στο βάθος, κάνουν την επίσκεψη αξέχαστη.  

Κάπου στη μέση της δυτικής βάσης του ορεινού όγκου του κάστρου, υπάρχει η πηγή Μηλές που τα νερά της χρησιμοποιούνται από τους γύρω καλλιεργητές, κυρίως Βυζικιώτες του πάνω χωριού, αλλά και κτηνοτρόφους. Οι παλαιότεροι, βέβαια, θυμούνται τα παιδικά τους «πλατσουρίσματα» στις γούρνες και τις ...καβουρο-εκστρατείες στα νερά που κατηφορίζουν στις δυτικές παρυφές της Άκοβας.

Όσοι πήγαιναν ...με το βιβλίο, σήκωναν με προσοχή τις κροκάλες και έπιαναν τα καβούρια από την πλάτη. Υπήρχαν όμως και μερικοί γενναίοι, που τα άρπαζαν όπως να 'ναι ή έχωναν τα χέρια τους μέσα σε τρύπες, εισπράττοντας  ενίοτε και καμιά γερή δαγκωνιά από τις καβουρομάνες...

Το ρέμα που δέχεται το νερό από τις Μηλές κατηφορίζει και ενώνεται με το αντίστοιχο (ανατολικό) της Μολόσαινας, ακριβώς κάτω από τον Ευαγγελισμό, για να συνεχίσουν μαζί προς το Κουτσομέλι του Λευκοχωρίου και τελικά την Τουθόα.

Σύμφωνα με την τοπική παράδοση, όταν χάνεται το νερό αυτής της πηγής γίνεται ...πόλεμος (Ν. Φλούδας, «Βυζικιωτικά», Γ' 49). Αυτό συνέβη τις παραμονές του Β' Παγκοσμίου Πολέμου!

Ο δρόμος για την Άκοβα και τον Ευαγγελισμό ξεκινάει από το πάνω χωριό: δεξιά στην πρώτη στροφή μετά την ευθεία του Ηρώου ή στο πάνω άκρο της Ρούγας. Εξ άλλου, υπάρχει σχετική πινακίδα  στην πρώτη διχάλα εξω από το Χωριό.

Πιέστε στο εικονίδιο

Οι σχετικές διαδρομές γίνονται άνετα και με τα πόδια. Οι Mηλές π.χ. απέχουν περίπου μισή ώρα πεζοπορίας.

Λάδωνας - Λίμνη

Παρουσιάζοντας το θρυλικό ποταμό, δεν θα ήταν υπερβολή να μιλήσει κανείς για το «κόσμημα» της Βορειοδυτικής Γορτυνίας.  Το κείμενο και οι φωτογραφίες που ακολουθούν προσπαθούν να τεκμηριώσουν αυτό τον χαρακτηρισμό.

Το φράγμα και η τεχνητή λίμνη του ποταμού Λάδωνα, όπως φαίνονται από ύψος 10 χλμ.

Ο Λάδωνας είναι ο κυριώτερος παραπόταμος του Αλφειού, με τη δική του όμως ιστορία, που χάνεται στα βάθη των αιώνων, πηγαίνοντας πίσω στους χρόνους των μύθων και των θρύλων. Δεν είναι τυχαίο οτι ο διασημότερος περιηγητής που πέρασε από τα μέρη αυτά, έγραψε εντυπωσιασμένος γι'αυτόν:

«..."ὁ δὲ Λάδων ποταμῶν τῶν ἐν Ἑλλάδι ὓδωρ παρέχεται κάλλιστον»   (Παυσ.Αρκαδ. 20-1)

«Κάλλους μὲν γὰρ ἓνεκα οὐδενὸς ποταμῶν δεύτερος οὒτε τῶν βαρβαρικῶν ἐστίν οὒτε Ἓλληνος...»   (Παυσ.Αρκαδ. 25-13)

Στη σύγχρονη εποχή, το ποτάμι αυτό εξακολουθεί να συναρπάζει, ως ένα από τα αξιοθέατα της Γορτυνίας, αφού το φράγμα του δημιούργησε στη χαράδρα ανάμεσα στο Αφροδίσιο Όρος και τα Λαγκαδινά βουνά μιά πανέμορφη τεχνητή λίμνη μήκους 15 χιλιομέτρων! Έχει χτιστεί πίσω από τα Τρόπαια, στη θέση Πήδημα, σε υψόμετρο 420 μέτρων και είναι ορατό από αρκετά σημεία του δρόμου Βυζικίου-Τροπαίων-Κοντοβάζαινας, καθώς ο τελευταίος στριφογυρίζει στο κατέβασμα προς την παρακείμενη γέφυρα. Το τοπίο της λίμνης είναι πράγματι επιβλητικό ενώ το φυσικό περιβάλλον κερδίζει αμέσως τον επισκέπτη με την γαλήνια ομορφιά του.

Εδώ, σε ένα πλάτωμα της βόρειας ακτής, είχε φτιαχτεί πριν από μία εικοσαετία ένα φιλόξενο ημι-υπαίθριο αναψυκτήριο και συνάμα χώρος τέχνης! Αν η Μαργαρίτα ήταν κάποτε η «Κυρά του Κάστρου» κάπου εκεί απέναντι, στην Άκοβα, τούτα τα χρόνια είχαν με τη σειρά τους να δείξουν την «Κυρά της Λίμνης»... Την δυναμική ζωγράφο-αγρότισσα-οικοδέσποινα Κανέλα Μπέγου, που είχε δημιουργήσει την «Λαδωνίδα» της, προσφέροντας «αναψυχή» και πολιτισμό, σε ντόπιους και περαστικούς. Και δεν είναι λίγοι αυτοί που διάλεγαν π.χ. να απολαύσουν τη δύση του ήλιου, καθισμένοι χαλαρά μπροστά στα ήρεμα νερά της λίμνης και έχοντας φόντο τις καταπράσινες πλαγιές, απολαμβάνοντας τον καφέ ή τις ντόπιες λιχουδιές (ακόμη και φαγητό, αν είχε προηγηθεί συνεννόηση). Μέσα, πάλι, είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν τα έργα της,  αφού στη ζωγραφική αφιέρωνε τον ελεύθερο χρόνο της.

Δυστυχώς, η πανέμορφη αυτή γωνιά, που φιλοξένησε μουσικά φεστιβάλ, εκθέσεις ζωγραφικής, ακόμη και «ναυταθλητικούς» αγώνες, έπαψε πρόσφατα να λειτουργεί - δεν έσβησε όμως από τη μνήμη μας!

Το νερό της λίμνης περνάει από το φράγμα σε σήραγγα διαμέτρου 3,9 μ., για να βρεθεί έπειτα από διαδρομή περίπου οκτώμισυ χιλιομέτρων γύρω και μέσα από τα βουνά των Τροπαίων, στου Σπάθαρη, κάπου 150 μ. πάνω από το υδρο-ηλεκτρικό εργοστάσιο της ΔΕΗ. Εκεί, ο μήκους περίπου 400 μ. και ορατός στην πλαγιά του βουνού «αγωγός πτώσεως» το ρίχνει με ορμή πάνω στους υδροστρόβιλους που παράγουν το ρεύμα, πριν το αφήσουν να κυλίσει και πάλι ελεύθερο...

Στο μεταξύ, ένα μέρος του νερού συνεχίζει μετά το φράγμα να ακολουθεί την αρχέγονη φυσική διαδρομή στο βαθύ φαράγγι του ποταμού, ίσως το ωραιότερο κομμάτι του, καθώς παίρνει μιάν ανοιχτή στροφή προς νότο, γιά να σμίξει ξανά με τον ...ηλεκτροπαραγωγό κλάδο!

Ετσι, στα «κατάντη της ροής», ο ...διχασμένος πιο πάνω Λάδωνας συνεχίζει πλέον ενιαίος το δρόμο του προς τον «Ρουφιά» (Αλφειό), περνώντας, μεταξύ άλλων, από το Τουμπίτσι - κάτω από τις δύο γέφυρες, παλαιά και νέα, του εθνικού δρόμου Τριπόλεως-Ολυμπίας (ΕΟ 74).

Ας σημειωθεί, τέλος, οτι ο φθινοπωρινός επισκέπτης (μέσα προς τέλος Οκτώβρη) της λίμνης του Λάδωνα που θα προχωρήσει ανατολικά και θα αφήσει τον «κεντρικό» παραλήμνιο δρόμο μετά τη Μουριά για να κατεβεί στη λίμνη με νότια κατεύθυνση προς τη Μυγδαλιά, θα μπορέσει να δεί δίπλα στην καινούρια γέφυρα το περίφημο πεντάτοξο Γεφύρι της Κυράς, που τον υπόλοιπο χρόνο είναι σκεπασμένο από τα νερά.

Πήρε το όνομα του από την Κυρά του Κάστρου της Άκοβας (που έδωσε την αρχική παραγγελιά σε μάστορες της Τσακωνιάς κι έφτιαξαν τα τρία μεσαία τόξα. Οι εργασίες συνεχίστηκαν επί Τουρκοκρατίας και ολοκληρώθηκαν από Λαγκαδινούς μάστορες.)

Μία εξίσου εντυπωσιακή διαδρομή προς το Γεφύρι της Κυράς είναι αυτή της απέναντι μεριάς (νότιας), που περνάει από το Περδικονέρι και τη Φτεριά. Ο δρόμος δεν είναι παραλήμνιος (κατηφορίζει αργά προς το επίπεδο της λίμνης, φθάνοντας σ'αυτό αφού περάσει τη Φτεριά)  αλλά προσφέρει εξαιρετική θέα, σε όλη τη διαδρομή.

Και οι δύο διαδρομές έχουν στο τέλος τους περίπου ενάμιση χιλιόμετρο χωματόδρομο, που θέλει προσοχή σε μερικά σημεία.

Η θέα της λίμνης από ψηλά είναι ακόμη πιο εντυπωσιακή για τον επισκέπτη που - πριν κατηφορίσει προς τη Φτεριά - μπεί στον κόπο να ανεβεί για λίγο στο Μπουλιάρι. Εκεί, δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει με τον αείμνηστο Γιάννη Μαθέ, ο οποίος έγραψε στο περιοδικό «Βυζίκι» άρθρο με τίτλο: «Λίμνη του Λάδωνα: Η Ελβετία στη Γορτυνία»!!